اصلاح عیوب انکساری

• دید 10/10 به چه معناست؟

دید بیماران با تابلویی شامل اندازه‌های مختلف حرف E در جهات مختلف اندازه‌گیری می‏‌شود. دید طبیعی دید 10/10 است. یعنی چنین فردی در فاصله 6 متری ردیف 10/10 را می‌بینید. دید 10/5 بدین معناست که فرد حداکثر این ردیف را از فاصله 6 متری می‌بینید در حالی که یک فرد طبیعی این ردیف را در فاصله 12 متری می‌بیند. به عبارت دیگر فردی با دید 10/5 نصف یک فرد طبیعی دید دارد.

• نمره عینک

نمره عینک با 3 عدد مشخص می‌‏شود: برای مثال شماره 180* 1/5 – 5- نمره یک عینک است. عدد اول نشان دهنده میزان دوربینی یا نزدیک‌بینی است. علامت جلویی آن نشان دهنده نزدیک‌بینی (علامت منفی) یا دوربینی (علامت مثبت) است. عدد دوم (1/5) نشان دهنده میزان آستیگماتیسم شماست. این عدد ممکن است با علامت مثبت یا منفی نوشته شود. عدد سوم (180) محور آستیگماتیسم را نشان می‏‌دهد. برای مثال 180 نشان دهنده افقی بودن محور آستیگماتیسم است. بنابراین شماره 180* 5/1 – 5- بدین معناست که بیمار نزدیک‌بینی متوسط و آستیگماتیسم متوسط در محور افقی دارد.

• نزدیک‌بینی (میوپی)

در این اختلال، به دلیل طولانی‌تر بودن قطر قدامی – خلفی کره چشم و یا افزایش انحنای قرنیه، تصویر اشیاء، جلوی پرده شبکیه تشکیل می‌شود، وضوح تصاویر کاهش می‏‌یابد و شما در مشاهده اشیاء دور دچار مشکل می‌شوید. این اختلال که اغلب ارثی می‌باشد معمولاً در سنین 8 تا 12 سالگی تشخیص داده می‌شود. در دوران بلوغ با افزایش رشد، شدت آن افزایش می‌یابد و در 20 تا 40 سالگی تقریباً ثابت باقی می‌ماند. خطر مهم در این اختلال، به خصوص در نزدیک‌بینی شدید، جدا شدگی شبکیه است. بیش از 25% افراد جهان دچار درجاتی از نزدیک‌بینی هستند (تقریبا 15 میلیون ایرانی). میوپی (Myopia) واژه پزشکی برای نزدیک‌بینی است. نزدیک‌بینی معمولا از اوایل دهه دوم زندگی شروع شده و با رشد اندازه چشم در طی بلوغ افزایش می‏‌یابد و معمولا بعد از 18 سالگی متوقف می‏‌شود. تاکنون ثابت نشده است که مطالعه در سنین کودکی، مطالعه طولانی، مطالعه در شب، تماشای تلویزیون از نزدیک و یا استفاده از عینک نامناسب باعث ایجاد نزدیک‌بینی گردد. واژه نزدیک‌بینی بدین معناست که شما می‌توانید اشیای نزدیک را واضح‌تر از اشیای دور ببینید. البته اشیای نزدیک در فاصله متناسب با نمره چشم واضح دیده می‏‌شود. برای مثال فردی که دو نمره نزدیک‌بینی دارد، اشیا را در فاصله 50 سانتی‏متری از چشم واضح می‌بینید. افرادی که کمتر از سه نمره نزدیک‌بینی دارند، این امتیاز را دارند که بدون عینک اشیای نزدیک را واضح می‌بینند. بسیاری از افراد نزدیک‏‌بین در هنگام مطالعه از عینک استفاده نمی‏‌کنند.

• دوربینی (هیپروپی)

در این اختلال که ناشی از کوتاه بودن قطر قدامی- خلفی کره چشم یا کاهش انحنای قرنیه می‌باشد، تصویر اشیاء در پشت پرده شبکیه تشکیل می‌شود. فرد هم اشیاء نزدیک و هم اشیاء دور را تار می‌بیند، اما تاری دید نزدیک شدیدتر از تاری دید دور است. این اختلال که مانند نزدیک‌بینی، اغلب ارثی می‌باشد با افزایش سن و کاهش قدرت تطابق عدسی، تشدید می‌شود. شیوع دوربینی (هیپروپی – Hyperopia) از نزدیک‌بینی کمتر است. دوربینی معمولاً در حدود 1+ تا 4+ دیوپتر بوده و به ندرت به 8 دیوپتر و بالاتر می‏‌رسد. دوربینی وقتی ایجاد می‏‌شود که یا چشم نسبت به انحنای قرنیه طول کمتری داشته و یا قرنیه نسبت به طول چشم انحنای کمتری دارد. در نتیجه نور وارده به چشم در پشت شبکیه متمرکز می‌‏شود. در این حالت اشیای دور تار به نظر می‏‌رسند و تصاویر نزدیک حتی بیشتر تار می‏‌شوند. افراد جوان که دوربین هستند می‌‏توانند با استفاده از قدرت متمرکزکننده عدسی چشم، تصویر را از پشت شبکیه به روی شبکیه بیاندازند و در نتیجه واضح ببینند. اما در دوربینی شدید یا سنین بالاتر این توانایی کاهش یافته و بیماران احتیاج به عینک مطالعه یا عینک دو دید دارند.

با افزایش سن توانایی متمرکز کردن تصویر بر روی شبکیه کاهش می‏‌یابد و به تدریج وابستگی چشم‏‌های دوربین به عینک بیشتر می‌‏شود و به شماره بالاتری نیاز پیدا می‏‌کنند. معمولاً در افراد دوربین نمره واقعی چشم بالاتر از عینک مورد استفاده آنها می‌‏باشد. برای اصلاح دوربینی از عدسی‌های محدب استفاده می‏‌شود که با علامت مثبت (+) تجویز می‌شوند. چشم از پشت این عینک‌ها درشت‏‌تر به نظر می‏‌رسد.

• پیر چشمی

در سنین جوانی، عدسی چشم بسیار انعطاف‌پذیر بوده، قطر آن برای دیدن اشیاء دور و نزدیک به راحتی تغییر می‌کند. بعد از سن 40 سالگی، عدسی سفت‌تر می‌شود و قابلیت تطابق خود را از دست می‌دهد؛ در نتیجه، فرد دیگر به راحتی قادر به مطالعه و انجام کارها از فاصله نزدیک نیست. این حالت پیر چشمی نامیده می‌شود که در غیاب سایر بیماری‌ها، یک حالت طبیعی تلقی می‌شود. ولی ممکن است همراه با سایر اختلالات از قبیل نزدیک‌بینی، دوربینی و یا آستیگماتیسم باشد.

پیرچشمى بیماری شایع دوران میانسالی

تصویر پدر یا مادرى که نوشته‌اى را با دستان کشیده دور نگه داشته، چشمان خود را به هم مى‌فشارد و عینک خود را بالا و پایین مى‌برد براى همه‌مان تصویرى آشناست. در دوران میانسالى، که از حدود 40 سالگى آغاز مى‌شود، افراد ممکن است در حین انجام کارهایى مانند مطالعه، خیاطى یا کار با تلفن همراه و کامپیوتر، متوجه اختلال در دیدن اشیاى نزدیک شوند که این مسئله از اولین نشانه‌هاى بالا رفتن سن است و در هر فردى ممکن است اتفاق بیفتد. طبیعت پیش‌رونده‌ى پیرچشمى، به‌تدریج سبب اختلال دید در فواصل نزدیک‌تر و با شدت بیشتر خواهد شد و راهى براى کنترل و مهار آن وجود ندارد.

علت پیرچشمى

تشکیل تصویر واضح و شفاف از اجسام نزدیک و دور، حاصل قابلیتى ستودنى از عدسى چشم انسان است. چشم به شکلى تکامل یافته که امکان تغییر فاصله کانونى داشته و مى‌تواند بلافاصله از جسمى در دوردست به جسمى در چند سانتیمترى خود نگاه کند. این ویژگى تطابق نام دارد و انجام کامل آن نیازمند انعطاف‌پذیرى و خاصیت ارتجاعى عدسى است.
با افزایش سن، عدسى درون چشم به تدریج سفت‌تر و غیر منعطف‌تر مى‌شود و قابلیت تطابق عدسى به تدریج کاهش مى‌یابد. درنتیجه کلمات و دیگر اشیا نزدیک، ناواضح و تار دیده مى‌شوند. از لحاظ علمى این حالت پیرچشمى (presbyopia) نام دارد.

تطابق: (Accommodation) عدسى چشم با تغییر ضخامت، مى‌تواند هم جسم نزدیک و هم جسم دور را به شکل واضح ببیند.

علائم و نشانه هاى پیرچشمى

• • ناتوانى در مطالعه کتاب، روزنامه، تلفن همراه و … از فاصله نزدیک
  • احساس سردرد یا خستگى چشم در حین انجام کارهایى مانند نوشتن و خیاطى

تاکنون درمان قطعى براى این مشکل یافت نشده است و تنها راه مدیریت پیرچشمى، استفاده از عینک‌هایى با عدسى همگرا، براى استفاده در مواقع نیاز به دید نزدیک بوده است که به اصطلاح آن را عینک مطالعه مى‌نامند. هر کدام از مبتلایان به پیرچشمى، پس از مدتى خود را در محاصره‌ى کلکسیونى از انواع و اقسام عینک‌هاى مختلف دیده و بارها در مواقع نیاز عینک را همراه خود نمى‌بینند.

• آستیگماتیسم

آستیگماتیسم (Astigmatism) اختلال بسیار شایعی است و اکثر افراد درجاتی از این اختلال را دارند. آستیگماتیسم شدید در اغلب موارد ارثی است. قرنیه طبیعی صاف وگرد است و انحنای آن در همه محورها یکسان است. آستیگماتیسم معمولاً زمانی اتفاق می‌افتد که سطح قرنیه دارای انحنای غیر قرینه باشد. در این حالت به دلیل انکسار غیر قرینه امواج نورانی در قسمت‌های مختلف قرنیه، تصاویر به‌طور دقیق بر روی شبکیه متمرکز نمی‌شوند و هم تصویر اشیاء دور و هم اشیاء نزدیک، تارتر از حالت طبیعی به نظر می‌رسند. در این اختلال، قرنیه به جای حالت کروی شبیه مقطعی از توپ بیس‌بال می‌باشد، که این حالت، باعث می‌شود تا تصویر اشیاء، در دو نقطه جداگانه بر روی شبکیه تشکیل شود. بسیاری از افراد به همراه نزدیک‌بینی درجاتی از آستیگماتیسم یا حالت بیضی بودن قرنیه را دارند. آستیگماتیسم وقتی ایجاد می‏‌شود که قرنیه شبیه مقطعی از توپ بیس‏بال است تا توپ بسکتبال. در نتیجه تصاویر به دلیل انکسار نامساوی در قسمت‏‌های مختلف قرنیه کاملاً بر روی شبکیه متمرکز نمی‌شوند و تصاویر چه دور و چه نزدیک تار می‏‌شوند. بنابراین افرادی که دچار درجات بالایی از آستیگماتیسم هستند نه تنها همانند افراد نزدیک‏‌بین اشیای دور را تار می‏بینند، بلکه اشیای نزدیک را هم تار می‏‌بینند.

اندازه‏‌گیری آستیگماتیسم نیز بر اساس دیوپتر است. آستیگماتیسم به‌صورت زیر طبقه‌بندی می‌شود:

• • آستیگماتیسم خفیف : کمتر از یک دیوپتر
  • آستیگماتیسم متوسط :یک تا دو دیوپتر
  • آستیگماتیسم شدید : دو تا سه دیوپتر
  • آستیگماتیسم بسیار شدید :بیش از سه دیوپتر

آستیگماتیسم انواع مختلفی دارد و می‏‌تواند به تنهایی، همراه با نزدیک‌بینی یا دوربینی وجود داشته باشد.