Project Description

انحراف چشم (استرابیسم – Strabismus)

در شرایط دید دو چشمی، تصویر یک جسم به طور همزمان روی فوآی دو چشم می‌افتد و نصف‌النهارهای عمودی هر دو شبکیه به صورت قائم قرار می‌گیرند. ممکن است هر یک از چشم ها منحرف شوند، به طوری که فقط یک چشم در هر لحظه جسم را ببیند. هرگونه انحراف چشم خارج از راستای طبیعی را، استرابیسم گویند. انحراف هتروتروپی یا تروپی (Tropia) گفته می‌شود. انحرافی که تحت شرایط دید دو چشمی ظاهر می‌شود (مثلاً بستن یک چشم) استرابیسم نهفته ( Latent Strabismus) یا هتروفوری یا فوری (Phoria) نامیده می‌شود.

دریافت نوبت اینترنتی
مشاوره پزشکی
strabismus انحراف چشم استرابیسم

انواع استرابیسم

استرابیسم به چند نوع اصلی تقسیم می‌شود:

ازوتروپی ( Esotropia): ازوتروپی (استرابیسم همگرا) به معنای انحراف محور بینایی یک چشم به سمت چشم دیگر (به سمت داخل) اسـت. ازوتروپی شایع ترین نوع استرابیسم است. ازوتروپی به دو دسته ی فلجی (ناشی از ضعف یک یا هر دو عضله رکتوس خارجی) و غیر فلجی تقسیم می شود. ازوتروپی غیر فلجی شایع ترین نوع در شیرخواران و اطفال است. استرابیسم فلجی در کودکان شایع نیست اما مسئول اکثر استرابیسم در بزرگسالان است.

اگزوتروپی (Exotropia): اگزوتروپی (استرابیسم واگرا) به معنای انحراف محور بینایی یک چشم به سمت خارج است.

الگوهای A &V: در این نوع از استرابیسم، انحراف در نگاه رو به بالا با نگاه و به پائین متفاوت است. در الگوی A، در نگاه رو به بالا به نسبت نگاه رو به پائین، انحراف به داخل بیشتر یا انحراف به خارج کمتری دیده می شود، اما در الگوی V برعکس این حالت وجود دارد . الگوهای A&V معمولاً با افزایش فعالیت مایل همراهند (مایل فوقانی برای الگوی A و مایل تحتانی برای الگوی V).

هیپرتروپی (Hypertropia): به معنای انحراف محور بینایی چشم به سمت بالا است. علل مختلف برای هیپرتروپی وجود دارد که عبارتند از: آنومالی های مادرزادی نظیر محل های غیر طبیعی اتصال عضلات، وجود بیماری های سیستماتیک نظیر میاستنی گراو، مولتیپل اسکلروز و بیماری گریوز.

هیپوتروپی (Hypotropia): به معنای انحراف محور بینایی چشم به سمت پائین است.

آمبلیوپی (Amblyopia): یا تنبلی چشم به معنی ضعف بینایی بدون وجود ضایعه قابل تشخیص در چشم اسـت که استرابیسم نیز می تواند این بیماری را ایجاد کند.

strabismus انحراف چشم استرابیسم

درمان استرابیسم

درمان استرابیسم به دو نوع غیر جراحی یا جراحی تقسیم بندی می‌شود. درمان‌های غیرجراحی عبارتنداز:

  1. درمان آمبلیوپی
    • بستن چشم: اساس درمان آمبلیوپی، درمان از طریق بستن چشم است. چشم طبیعی توسط یک صفحه بسته می شود تا چشم تنبل تحریک شود. در صورت وجود عیب انکساری، از عینک نیز استفاده می شود.
    • تجویز آتروپین: تعداد کمی از کودکان، بستن چشم را تحمل نمی کنند. در چنین مواردی که دوربینی متوسط تا شدید دارند، آتروپین می تواند مفید باشد. آتروپین باعث سیکلوپلژی و در نتیجه کاهش قدرت تطابق می‌شود. چشم سالم آتروپینه می شود و از عینک برای فوکوس کردن این چشم برای نزدیک یا دور، استفاده می‌شود. این مسئله بیمار را وادار می کند که از چشم تنبل استفاده کند. آتروپین 1% به میزان یک قطره هر چند روز، کافی خواهد بود.
  1. عینک و منشورها
  2. داروهای میوتیک
  3. تزریق سرم بوتولینیوم: تزریق سم بوتولینیوم نوع (Botox A) در یک عضله خارج چشمی ایجاد فلج وابسته به دوز در آن عضله می کند. تزریق تحت هدایت الکترومیوگرافی انجام می شود. دوز معمول آن قدر کم است که باعث سمیت سیستمیک نمی شود. طول مدت لازم برای فلج به زاویه انحراف بستگی دارد. هر چه زاویه انحراف بزرگ تر باشد، فلج باید طولانی تر باشد.

تغییرات گوناگون اثر چرخشی عضلات خارجی چشم، با انجام جراحی میسر است. برخی از روش های جراحی استرابیسم، به شرح زیر می‌باشد:

– رزکسیون (RESECTIN) و رسسیون  (RECESSION)

از لحاظ عملی، آسان‌ترین روش‌ها عبارتند از تقویت و تضعیف عضلات خارجی چشم. عضله را با روشی به نام رزکسیون (کوتاه کردن) تقویت می‌کنند و با روش رسسیون (عقب کشیدن) عضله را تضعیف می‌کنند. در روش رزکسیون، عضله به اندازه دلخواه کوتاه شده و دو انتهای باقیمانده آن مجدداً به یکدیگر آناستموز می‌گردد. در روش رسسیون، عضله بریده شده و به منطقه ای عقب تر از محل اتصالش، به صلبیه بخیه می گردد. انتخاب نوع عضله ای که تحت جراحی قرار می گیرد بستگی به وضیعت بیمار دارد که ممکن است روی یک یا چند عضله انجام شود. جراحی رسسیون و رزکسیون معمولاً روی عضلات افقی انجام می شود، به عنوان مثال رزکسیون روی عضله رکتوس خارجی و رسسیون روی عضله رکتوس میانی رواج دارد.

تجهیزات و وسایل لازم جهت انجام عمل اصلاح استرابیسم: ست پایه چشمی به همراه وسایل مربوط به جراحی عضله نظیر هوک عضلانی، پک چشمی، دستکش در سایزهای مختلف، چاقوی یکبار مصرف چشمی، بخیه به انتخاب جراح، پد چشمی، پماد آنتی بیوتیک چشمی، لیدوکایین به همراه اپی نفرین، BSS  اپلیکاتور، کوتری، مارکر.

نوع بیهوشی: عمـومی یا لوکال

پوزیشن: سوپاین

پرپ: پرپ استاندارد چشمی. بسته به نوع عمل ممکن است یک طرفه یا دو طرفه باشد.

درپ: درپ استاندارد چشمی. بسته به نوع عمل ممکن است یک طرفه یا دو طرفه باشد.

– رزکسـیون عضله رکتوس خارجی

  1. اسپکولوم جهت کنار زدن پلک ها بر روی چشم قرار می گیرد. ملتحمه در لیمبوس برش داده شده تا عضله مشخص گردد.
  2. چشم تا حد امکان به سمت داخل چرخانده می شود. 2 عدد بخیه تراکشن در ملتحمه زده می‌شود.
  3. ملتحمه از لایه های زیرین جدا می شود.
  4. یک هوک عضلانی به زیر عضله انداخته شده و عضله از بافت های زیرین جدا می‌گردد. یک هوک در زیر انتهای جلویی عضله و هوک دوم را در زیر انتهای خلفی عضله قرار می‌دهیم.
  5. طول مورد نظر عضله ای که قرار است بریده شود، توسط کالیپر اندازه گیری می شود. انتهای قدامی کالیپر را روی هوک قدامی و انتهای خلفی آن باید روی قسمت خلفی عضله قرار گیرد. این محل با مارکر علامت گذاری می شود.
  6. نخ ویکریل 0/6 به محل علامت گذاری شده وصل می گردد. دو انتهای نخ، با موسکیتو یا کلمپ بولداگ گرفته می‌شود. جهت کاهش خونریزی، قبل از قطع عضله در جلوی محل اتصال نخ به عضله، عضله با یک موسکیتو به مدت چند لحظه کلمپ می‌گردد.
  7. قسمتی از عضله که مابین کلمپ و محل اتصال اولیه عضله است را با قیچی وسکات قطع می کنند و سر باقیمانده را مجدداً به محل اتصال اولیه بخیه می‌زنند.
  8. هموستاز صورت گرفته و ملتحمه با نخ ویکریل 0/7 یا 0/8 بخـیه می گردد. از پمادهای آنتی بیوتیک نیز استفاده کرده و چشم پانسمان می گردد.

– رسسیون عضله رکتوس داخلی

  1. مراحل 1 تا 4 رزکسیون که توضیح داده شد، انجام می‌پذیرد.
  2. فاصله بین محل اتصال عضله تا محل اتصال جدید آن را با کالیپر اندازه می‌گیرند و نقطه جدید اتصال ممکن است توسـط مارکر علامت‌گذاری شود.
  3. دو بخیه قابل جذب در انتهای عضله زده می‌شود.
  4. جهت جلوگیری از خونریزی، حد فاصل بین بخیه‌ها و اتصال اولیه عضله توسط موسکیتو کلمپ می‌گردد. عضله در منطقه مورد نظر توسط قیچی وسکات بریده شده و به محلی عقب‌تر بر روی کره چشم بخیه می‌گردد.

 هموستاز صورت گرفته و ملتحمه با نخ ویکریل 0/7 یا 0/8 بخیه می‌گردد. از پمادهای آنتی‌بیوتیک نیز استفاده کرده و چشم پانسمان می‌گردد.